Làm liều với nhãn Ido
Ông Út Hiện bên cây nhãn Phát Tài do ông nghiên cứu thành công.
Ông Út Hiện sinh trưởng trong gia đình nông dân tại cù lao An Hòa, nơi có điều kiện thổ nhưỡng rất phù hợp cho các loại cây ăn trái. Học hết Trung cấp nông nghiệp Long Định, ông Út Hiện đi làm cho đến khi đơn vị giải thể. Trong quá trình học, nhận thấy vùng đất quê hương cù lao An Hòa phù hợp với cây nhãn nên ông quyết tâm đưa chúng về quê. Ông Út Hiện kể, trước đây, trên cù lao đa phần bà con trồng mía, rau màu, cây ăn trái thì chủ yếu là ổi, một số ít trồng nhãn tiêu da bò. “Lúc đi học, tôi có về nhà người bạn, thấy gia đình bạn trồng 5 công lúa, 2 công nhãn mà cuộc sống rất sung túc. Hỏi ra mới biết thu nhập chủ yếu từ nhãn nên tôi đặc biệt thích và chú ý loại cây trồng này”- ông Út Hiện kể.
Khi về nhà, ông bắt đầu chiết những nhánh nhãn long đầu tiên trồng trên đất nhà. Phù hợp thổ nhưỡng, nhãn phát triển rất tốt, trở thành nguồn thu nhập chính của gia đình. Tuy nhiên một thời gian dài sau đó, giống nhãn này bị nhiễm bệnh khiến nhà vườn lao đao đã làm ông thay đổi suy nghĩ.
Phải tìm giống nhãn mới và ông đã trực tiếp tìm đưa cây nhãn Ido về Việt Nam để trồng thử nghiệm. “Lúc đó tôi nghĩ phải tìm cách để thay thế giống cũ đã hư. Sau nhiều lần tham quan học hỏi ở nước ngoài, tôi phát hiện một giống nhãn có rất nhiều ưu điểm nổi trội như ít bị sâu bệnh, năng suất cao, tỷ lệ hao hụt thấp; trái có hạt nhỏ, cơm dày, thơm và ngọt nên tìm cách đưa về Việt Nam thử nghiệm” – ông Út Hiện nhớ lại.
Vậy là khoảng 20 năm trước, ông Út Hiện đầu tư mua giống nhãn Ido mang về cù lao An Hòa trồng thử. Tuy nhiên, lúc này do chưa có kinh nghiệm, cộng với điều kiện thời tiết nên dù thử nghiệm hàng trăm gốc, cây cũng không thể ra hoa… Ông lại trồng rồi mày mò tìm hiểu, đọc thêm nhiều tài liệu, kiên trì tìm cách khắc phục nhược điểm của giống cây này. “Lúc này, nhiều người nói tôi khùng nhưng tôi chưa bao giờ nghĩ đến việc bỏ cuộc. Có người còn chỉ trích vì tôi đem giống cây ngoại lai về trồng, chẳng mang lại lợi ích gì”- ông Hiện nhớ lại những khó khăn trước đây.
Thất bại cứ nối tiếp nhau nhưng ông Út Hiện không nản lòng, vừa làm vừa rút kinh nghiệm, để rồi 3 năm sau, cây nhãn Ido cho bông kết trái. Những nghi kỵ ban đầu dần được xóa bỏ khi cây nhãn Ido chứng minh được hiệu quả kinh tế ở cả năng suất, chất lượng và đặc biệt là khả năng kháng bệnh. Lúc này, vườn nhãn của ông là hình mẫu ở xứ cù lao để nhiều người học theo. Những kỹ thuật tích lũy được, ông hướng dẫn lại cho bà con.
Bây giờ, cả cù lao An Hòa không ai không biết đến ông Út Hiện với giống nhãn Ido. Tháng 6-2016, UBND huyện Châu Thành, Đồng Tháp đã tổ chức lễ công bố chứng nhận giống nhãn Ido do ông Út Hiện nghiên cứu trở thành nhãn hiệu riêng của tỉnh với cái tên “Nhãn Châu Thành – Đồng Tháp”.
Nghiên cứu giống mới
Khi đã thành công, nhãn Ido được ông trồng hết phần diện tích 6ha của gia đình và 10ha đất thuê thêm. Ngoài ra, ông còn bán giống, thu nhập hàng tỉ đồng mỗi năm. Anh Trần Văn Phục, ở huyện Cù Lao Dung, Sóc Trăng, cho biết: “Tôi từng đến tham quan vườn nhãn của chú Út Hiện và rất thích giống nhãn Ido nên quyết định mua về, phá bỏ ruộng mía để trồng nhãn. Sau mấy năm trồng cho thấy, giống nhãn này rất tốt, nhanh cho trái. Đặc biệt, chú rất nhiệt tình, hướng dẫn kỹ thuật chu đáo nên người mua giống rất dễ học theo”.
Tuy giống nhãn Ido đã chứng minh hiệu quả kinh tế trên đất cù lao, nhưng ông Út Hiện nghĩ sẽ đến lúc giống nhãn này bộc lộ những hạn chế, do đó cần tìm một giống mới để thay thế trong tương lai. “Ai dám đảm bảo giống nhãn Ido sẽ sống mãi với thời gian. Rồi trong tương lai, nhu cầu thị trường cũng thay đổi, lúc này người ta không còn chuộng nhãn Ido nữa thì người trồng nhãn sẽ gặp khó nên tôi không cho phép mình tự hài lòng với thành công hiện tại mà phải tìm kiếm những giống mới ưu việt hơn” – ông Út Hiện nói.
Vậy nên, sau thành công của giống nhãn Ido, ông Út Hiện đã âm thầm tìm tòi để tạo ra giống mới. Và ngày 29-11-2019, giống nhãn Phát Tài của ông được Cục Trồng trọt cấp Bằng Bảo hộ Giống cây trồng, mở ra triển vọng phát triển cho giống nhãn đặc biệt này tại Việt Nam. Ông Út Hiện kể, đây cũng là một sự tình cờ nhưng hợp lý khi ông mong muốn có giống mới khắc phục những nhược điểm của nhãn Ido. Bởi thực tế cho thấy nhãn Ido cành rất yếu, không thể chịu được gió, nhất là lúc cây cho trái, nhà vườn phải tốn thêm chi phí, công lao động để chống chỏi.
Trong khi đó, tỷ lệ nhãn đạt chất lượng xuất khẩu chỉ khoảng 30%. Như vậy, sẽ có tình trạng nội địa thừa nhưng xuất khẩu thiếu, làm giảm giá nhãn Ido. “Tôi đã nghiên cứu giống này khoảng 10 năm trước, giờ có thể đưa ra cho bà con trồng đại trà. Chúng ta phải tìm ra giống đáp ứng thị trường thế giới đang ngày một khó tính, giống đó phải đảm bảo ngon, sạch, chất lượng. Giống nhãn này cũng được tôi đưa ra trồng trên đất của gia đình để thay thế nhãn Ido”- ông Út Hiện nói.
Theo ông Út Hiện, nhãn Phát Tài có nhiều ưu điểm so với các giống nhãn trước đây, như: có khả năng chống chịu sâu bệnh, ít rụng trái, năng suất cao, ít công chăm sóc, có khả năng xử lý ra hoa theo ý muốn, thời gian bắt đầu trồng đến lúc thu hoạch khoảng 2-3 năm. Năm 2019, ông cho ra trái thử nghiệm, đã thu về hơn 8 tấn, được công ty thu mua giá 70.000 đồng/kg để xuất khẩu. Hiện công ty có nhu cầu 200 tấn trái mỗi tuần để xuất khẩu nhưng chưa đáp ứng được.
Ngoài ra, công ty còn đặt 100.000 cây giống để xây dựng vùng nguyên liệu. Nếu nông dân chấp nhận tham gia chuỗi ký kết bao tiêu sản phẩm, sẽ được hỗ trợ bán cây giống, phân bón trả chậm, có kỹ thuật viên hỗ trợ và được bao tiêu sản phẩm… “Vùng hạ lưu sông Cửu Long được cung cấp phù sa hằng năm, có nước tưới tiêu, đặc biệt thời tiết phù hợp trồng rải vụ quanh năm nên chúng ta phải tận dụng để né tránh vùng trái cây khác trên thế giới. Khi né được thì mình sẽ biến vùng nguyên liệu của người ta thành thị trường tiêu thụ. Nếu ổn định thì tương lai giống nhãn này sẽ thay thế dần các giống nhãn tại Việt Nam”- ông Út Hiện nói.
