Dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, mã vùng trồng, truy xuất nguồn gốc, quy trình đóng gói, vận chuyển… Những yêu cầu này ngày càng chặt chẽ, buộc doanh nghiệp phải thay đổi cách làm nếu muốn đi xa.
Trung Quốc hiện vẫn là thị trường xuất khẩu lớn nhất của nông sản Việt Nam, chiếm khoảng 45% tổng kim ngạch. Theo số liệu Bộ Công Thương, năm 2024, giá trị xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc đạt khoảng 32 tỷ USD, tăng nhẹ so với năm trước nhưng không còn duy trì tốc độ tăng trưởng nhanh như trước. Thanh long, vải thiều, xoài, nhãn và hải sản vẫn là những mặt hàng xuất khẩu chủ lực.
Tuy nhiên, từ cuối năm 2023, Trung Quốc đã siết chặt các quy định nhập khẩu, đặc biệt về truy xuất nguồn gốc, kiểm soát dư lượng hóa chất bảo vệ thực vật, và tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Các biện pháp này khiến nhiều doanh nghiệp Việt phải thay đổi cách làm.
Điển hình là Công ty TNHH Nông sản Phúc An (Bến Tre) đầu tư hơn 3 tỷ đồng xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử, áp dụng công nghệ kiểm tra hóa chất và vi sinh trong nông sản. Dù chi phí tăng gần 20%, công ty vẫn giữ được đơn hàng ổn định vì đáp ứng được yêu cầu mới.
Tuy nhiên, với nhiều doanh nghiệp nhỏ, việc này không đơn giản. Công ty XNK Trái cây Minh Anh (Tiền Giang) từng bị trả lại 10 container vải thiều do dư lượng thuốc bảo vệ thực vật vượt mức cho phép. Sự việc làm thiệt hại hàng tỷ đồng, buộc công ty phải tìm đối tác hỗ trợ kiểm soát chất lượng ngay từ khâu thu hoạch.
Thực tế cho thấy, không chỉ riêng doanh nghiệp, các vùng trồng cũng cần thay đổi cách sử dụng thuốc, áp dụng quy trình sản xuất an toàn để đáp ứng yêu cầu thị trường.
Ngoài ra, việc các cửa khẩu phía Bắc bị kiểm tra gắt gao khiến thời gian thông quan kéo dài từ vài ngày lên đến 2 tuần, gây khó khăn cho nông sản tươi dễ hư hỏng. Các doanh nghiệp đang tìm cách vận chuyển qua cửa khẩu mới hoặc chuyển đổi sang chế biến sâu để kéo dài thời gian bảo quản.
Nhà nước đã có những hỗ trợ thiết thực như chương trình hỗ trợ kỹ thuật, vốn vay ưu đãi để doanh nghiệp đầu tư kiểm tra chất lượng và truy xuất nguồn gốc. Hiệp hội Rau quả Việt Nam cũng tổ chức các khóa đào tạo cho nhà vườn, giúp họ giảm thiểu dư lượng thuốc, áp dụng tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP.
Điều này cho thấy, để duy trì thị trường Trung Quốc, doanh nghiệp phải nâng cấp hệ thống quản lý chất lượng và phối hợp chặt chẽ với nông dân. Việc chuyển đổi từ sản xuất tự phát, dựa vào thương lái sang sản xuất theo chuỗi cung ứng có kiểm soát là bước bắt buộc.
Việc Trung Quốc thắt chặt kiểm soát là thách thức lớn nhưng cũng là đòn bẩy để ngành nông sản Việt phát triển bền vững hơn, tránh lệ thuộc vào số lượng mà hướng đến sản phẩm có chất lượng cao, đáp ứng chuẩn mực nghiêm ngặt hơn.
Theo Doanh nghiệp & Thương hiệu
