Những năm gần đây, nghiên cứu và phát triển vật liệu sinh thái, vật liệu tái chế được coi là bước đột phá quan trọng. Không chỉ các thương hiệu quốc tế, nhiều doanh nghiệp Việt cũng mạnh dạn tiên phong trong việc tận dụng phế phẩm nông nghiệp để tạo nên sợi, vải, da nhân tạo phục vụ thời trang bền vững.
Bước đột phá từ vật liệu sinh thái
Thời trang bền vững (sustainable fashion) là một xu hướng thiết kế, sản xuất và tiêu dùng có trách nhiệm với môi trường và xã hội. Mục tiêu là giảm thiểu tác động tiêu cực đến hệ sinh thái, tài nguyên thiên nhiên và con người thông qua việc sử dụng vật liệu thân thiện, quy trình sản xuất sạch. Bã cà phê, sợi dứa, vỏ hàu, sợi sen, xơ mướp… đã được nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam ứng dụng để làm ra các sản phẩm thời trang độc đáo.
Trong bối cảnh ngành thời trang đối mặt với bài toán phát thải, khan hiếm nguyên liệu và yêu cầu cấp bách về phát triển bền vững, hành trình “tái sinh” các vật liệu sinh thái thành chất liệu ứng dụng thực tế mở ra nhiều cánh cửa mới, nhiều cơ hội mới cho doanh nghiệp.
Tại Việt Nam, đã có một số doanh nghiệp tiên phong làm chủ quy trình sản xuất sợi dứa quy mô lớn. Từ những chiếc lá dứa bị bỏ đi sau vụ thu hoạch, doanh nghiệp đã biến chúng thành sợi vải tự nhiên bằng công nghệ sản xuất đại trà. Sợi dứa mang các đặc tính vượt trội như: nhẹ, thoáng khí, chống tia UV, khử mùi và hoàn toàn phân hủy sinh học. Bằng việc sử dụng công nghệ lý – hóa (không dùng hóa chất) để làm mềm sợi, đảm bảo độ co rút dưới 5% và tạo cảm giác mềm mại khi mặc, ba doanh nghiệp Faslink, Ecosoi và Trung Quy đã “bắt tay” và hoàn thiện được các loại vải sợi dứa nhẹ, thoáng khí, mềm như lanh, phân hủy sinh học hoàn toàn.
Có thể thấy, sợi dứa vừa mang lại nguồn thu nhập mới cho nông dân, vừa bổ sung thêm chất liệu phong phú cho ngành thời trang xanh. Theo Faslink, với mỗi ha dứa chuyển đổi sản xuất, các nông hộ có thể tăng thêm khoảng 60 triệu đồng thu nhập. Trước đây tại Thanh Hóa, người nông dân thường chọn cách dùng máy phay lá và đốt bỏ. Một số gia đình có diện tích trồng lớn phun thuốc cỏ cháy trước khi xử lý. Nhưng từ khi có các doanh nghiệp sản xuất thu mua lá dứa, thu nhập của bà con nông dân được cải thiện đáng kể.
Bên cạnh sợi dứa, nhiều chất liệu sinh thái khác cũng đang góp phần định hình diện mạo thời trang bền vững tại Việt Nam. Xơ mướp cũng là một nguyên liệu được ứng dụng để sản xuất ra các sản phẩm thời trang thân thiện môi trường. Quả mướp sau khi thu hoạch phải được ngâm nước, lột vỏ, phơi nắng gắt thật khô. Rồi đến công đoạn xẻ đôi, tách ruột, đưa vào máy ép khuôn… Từ những bước tưởng chừng đơn giản ấy, doanh nghiệp Loofah Global tại Đắk Lắk đã sáng tạo nên nhiều sản phẩm thời trang độc đáo, thân thiện với môi trường như túi xách, mũ đi biển, mũ vành, dép,…
Anh Nguyễn Phú Tùng – Chủ tịch HĐQT Loofah Global chia sẻ: “Để các sản phẩm thời trang bền vững mang thương hiệu Việt có thể vươn ra thế giới, tất cả quy trình phải đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên trì, đảm bảo nguyên liệu phải được trồng bằng phân hữu cơ, tuyệt đối không dùng hóa chất. Cho đến nay, các sản phẩm của chúng tôi đã được giới thiệu sang Mỹ, Hàn Quốc, Pháp, Nhật Bản… Đó là động lực để chúng tôi tin rằng xơ mướp Đắk Lắk có thể đứng ngang hàng cùng những chất liệu tự nhiên khác trên thị trường quốc tế”.
Cơ hội và thách thức đặt ra
Có thể thấy, việc tận dụng phế phẩm nông nghiệp để tạo nên những chất liệu mới không chỉ mở ra hướng đi bền vững cho ngành thời trang Việt Nam, mà còn mang lại giá trị kinh tế, tạo thêm việc làm cho nông dân và thúc đẩy xu hướng tiêu dùng xanh. Đây là cơ hội để Việt Nam từng bước khẳng định vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tuy nhiên, thách thức cũng không nhỏ: chi phí nghiên cứu và sản xuất ban đầu còn cao, quy mô công nghiệp chưa đủ lớn, thị trường nội địa vẫn còn hạn chế về mức độ chấp nhận sản phẩm “xanh”, trong khi tiêu chuẩn quốc tế ngày càng khắt khe. Để đi xa hơn, các doanh nghiệp Việt cần đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ, liên kết chặt chẽ với nông dân trong chuỗi cung ứng nguyên liệu sạch, đồng thời nâng cao chiến lược thương hiệu để chinh phục người tiêu dùng quốc tế.
Thời trang bền vững từ phế phẩm nông nghiệp chính là minh chứng cho khả năng sáng tạo và thích ứng của doanh nghiệp Việt. Nếu vượt qua được những thách thức hiện hữu, đây sẽ là cơ hội lớn để đưa các sản phẩm mang thương hiệu Việt vươn xa, góp phần lan tỏa lối sống xanh trên toàn cầu.
Theo Doanh nghiệp & Thương hiệu
