Xuất khẩu gạo của Việt Nam trong 5 tháng đầu năm 2025 đạt 4,5 triệu tấn, tăng 12,2% về lượng nhưng lại giảm 8,9% về giá trị, xuống còn 2,34 tỷ USD. Giá gạo bình quân đạt 516,4 USD/tấn, giảm gần 19% so với cùng kỳ năm ngoái – mức giảm khiến không ít doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách lo ngại.
Giá giảm, thị phần xáo trộn
Philippines tiếp tục là thị trường lớn nhất của gạo Việt, chiếm 41,4% thị phần, nhưng giá trị xuất khẩu sang thị trường này giảm 21,8%. Trong khi đó, xuất khẩu sang Bờ Biển Ngà tăng 2,7 lần và Trung Quốc tăng 83,7%, cho thấy sự dịch chuyển đáng kể trong cơ cấu thị trường.
Đáng chú ý, xuất khẩu gạo sang Indonesia sụt tới 97,9%, mức giảm sâu nhất trong nhóm 15 thị trường lớn nhất. Đây từng là thị trường đứng thứ hai của Việt Nam, nhưng nay gần như đóng băng do Indonesia đẩy mạnh tự chủ lương thực và chỉ nhập khẩu hạn chế theo nhu cầu.
Ở chiều ngược lại, Trung Quốc đang tăng tốc mua gạo Việt, đặc biệt là gạo nếp và gạo ST25 – dòng sản phẩm cao cấp. Trong 4 tháng đầu năm, Trung Quốc nhập gần 362.000 tấn, tăng 114% so với cùng kỳ, cho thấy xu hướng chuyển dịch từ phân khúc giá rẻ sang gạo chất lượng cao.
Nội địa và thế giới: Giá vẫn “nằm đáy”
Trên thị trường nội địa, giá lúa, gạo nguyên liệu và thành phẩm vẫn ổn định ở mức thấp. Gạo nguyên liệu phổ biến như OM 380, IR 50404, OM 5451 đang dao động từ 7.850 – 10.400 đồng/kg, trong khi giá thành phẩm không vượt quá 9.700 đồng/kg.
Trên thị trường xuất khẩu, giá gạo Việt hiện đang “đứng giá” ở mức 393 USD/tấn với gạo 5% tấm, 364 USD/tấn với gạo 25% tấm, theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA). Tuy nhiên, đây vẫn là mức thấp hơn so với thời điểm cùng kỳ năm ngoái và thấp hơn mặt bằng của một số đối thủ.
Mặc dù nhu cầu từ Philippines, Malaysia, Trung Đông vẫn ở mức cao, song các doanh nghiệp cho biết đang đối mặt với thách thức lớn từ chi phí vận chuyển tăng cao và sự biến động của giá cước tàu biển. Nhiều khách hàng quốc tế đề xuất giảm giá mua để bù chi phí logistics, khiến biên lợi nhuận bị thu hẹp.
Ngoài ra, Ấn Độ đã dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo, đẩy mạnh bán hàng trở lại, làm tăng áp lực cạnh tranh trên thị trường toàn cầu. Trong khi đó, Indonesia – từng là khách hàng lớn – chuyển hướng sang tự chủ lương thực, chỉ nhập khẩu cầm chừng.
Giới phân tích và doanh nghiệp đồng thuận rằng, cơ hội của gạo Việt nằm ở phân khúc cao cấp, với những dòng sản phẩm như gạo thơm, gạo đặc sản, gạo hữu cơ, gạo phát thải thấp, vốn được ưa chuộng tại châu Âu, Mỹ, Nhật Bản và Trung Đông.
Việc Trung Quốc tăng nhập gạo ST25 và gạo nếp cũng cho thấy cơ hội rõ ràng để gạo Việt thoát khỏi sự phụ thuộc vào các thị trường truyền thống.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường khuyến nghị doanh nghiệp cần đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, không chỉ dựa vào Philippines hay Indonesia, mà chủ động mở rộng sang châu Âu, Mỹ, Tây Á và châu Phi – nơi đang gia tăng nhu cầu với gạo chất lượng cao.
Đồng thời, các địa phương cần tập trung triển khai mạnh mẽ Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp vùng ĐBSCL, nhằm đưa Việt Nam thành quốc gia tiên phong trong xu hướng gạo xanh, gạo sạch – từ đó tạo giá trị gia tăng bền vững cho ngành lúa gạo.
Theo Doanh nghiệp & Thương hiệu
